3.2.1 Programmalijn: Waterkwaliteit

Doel

Schoon, gezond en levend water.

Toelichting

Het water in het beheergebied is schoon, gezond en levend voor een gezonde en aantrekkelijke leefomgeving. De ecologische en chemische waterkwaliteit van Delfland voldoet in 2027 aan de doelen uit de Kaderrichtlijn Water (resultaatverplichting KRW 2027). Ook werken we aan de verdere verbetering van de waterkwaliteit in lokaal water (inspanningsverplichting doelen overig water).

Prestatie-indicatoren

Streefwaarden	Rekening 2022	Begroting 2023	Begroting 2024	Raming 2025	Raming 2026	Raming 2027	Raming 2028
1) Zomergemiddelde stikstofgehalte Boezem Westland/Midden Delfland & Boezem Haaglanden/Schie	2,3 & 2,0 mg/l	2,2 & 1,9 mg/l	2,1 & 1,9 mg/l	2,1 & 1,9 mg/l	2,0 & 1,8 mg/l	2,0 & 1,8 mg/l	2,0 & 1,8 mg/l
2) ESF’s: aantal verbeterstappen voor de acht ESF’s in de KRW-waterlichamen	14	6*	6	6	6	7	PM
3) Toxiciteit: percentage metingen pesticiden dat geen belemmeringen geeft voor ecologie	92%	94%	96%	98%	99%	100%	100%

* De prestatie-indicator ESF’s (ecologische sleutelfactoren) voor de ecologie is gebaseerd op het aantal benodigde verbeterstappen om de ecologie op orde te krijgen. Op basis van de prognose uit het KRW-programma werd uitgegaan van 84 benodigde verbeterstappen. Deze prognose is in 2023 bijgesteld, omdat het effect van de doelaanpassing voor Stroomgebiedbeheerplan3 (SGBP3) is verwerkt. Op basis hiervan zijn vanaf 2022 38 verbeterstappen nodig tot en met 2027. Dat betekent voor 2024 tot en met 2027 iets meer dan 6 verbeterstappen per jaar in plaats van 14.

Schoon, gezond en levend water is van belang voor een gezonde en aantrekkelijke leefomgeving, de biodiversiteit en een goed vestigingsklimaat. Een goede ecologische en chemische waterkwaliteit heeft de hoogste prioriteit; ook om in 2027 te voldoen aan de doelen van de Europese Kaderrichtlijn Water. Onze waterkwaliteit voldoet nog niet aan deze normen. We zien lokaal lichte verbetering, maar zien ook dat de verbetering op veel plekken blijft stagneren. Er zitten nog te veel stoffen in het water die daarin niet thuis horen. Onze waternatuur blijft achter en is nog niet veerkrachtig en robuust genoeg. Het watersysteem van Delfland staat nog altijd onder grote druk van menselijk handelen. Er moet nog veel gebeuren om de waterkwaliteit op orde te krijgen. De opgave is urgent en eenvoudige oplossingen zijn er niet.

Activiteiten 2024

De basis voor de activiteiten is het vastgestelde KRW-programma Delfland 2022-2027. Hierin staan realistische doelen met een ambitieus maatregelenpakket om de waterkwaliteit te verbeteren. De huidige voortgang en kostenontwikkeling eisen dat wij meer doen en daarvoor aanvullende financiële middelen en menskracht inzetten. Onze focus ligt hierbij op het verder terugdringen van emissies naar het oppervlaktewater en op de ontwikkeling van meer waternatuur: een gezond en natuurlijk ingericht en beheerd watersysteem. Wij zetten in op een sterkere beïnvloeding van onze omgeving om ook hun benodigde forsere inspanning en aanvullingen op het KRW-programma mee te kunnen nemen op weg naar 2027.

Een optimale mix van maatregelen bevat kortom drie bouwstenen, namelijk:

·Versterking van het terugdringen van emissies.

·Versterking van de waternatuur.

·Versterking van de beïnvloeding van (stakeholders) in onze omgeving.

Deze drie bouwstenen werken we hierna verder uit.

Versterking terugdringen emissies

Een belangrijke randvoorwaarde voor schoon, gezond en levend water is dat de hoeveelheid voedingsstoffen en milieuvreemde stoffen in het water beperkt is. We blijven inzetten op maatregelen bij de bron om vervuiling te voorkomen. Dit gaat om de glastuinbouw en landbouw, maar ook om andere bronnen: de gemeentelijke riolering en diffuse verontreinigingen.

Concreet ondernemen we de volgende activiteiten:

·In de glastuinbouw versterken we risicogestuurd toezicht en handhaving door meer personele inzet. Ook zetten we communicatiemiddelen in om het bewustzijn te vergroten, koppelen we versneld metingen terug en zetten we watercoaches in. Daarnaast zetten we in op meer monitoring, versterking van de data-analyse en verdere ontwikkeling van opsporingstechnieken. We onderzoeken de invloed van historische verontreinigingen.

·We hanteren het strakkere handhavingsregime dat in 2022 is ontwikkeld en op 1 januari 2023 is gestart. Binnen de kaders van de landelijke handhavingsmatrix leggen we eerder sancties op met hogere boetes en treden we strenger bestuursrechtelijk op.

·We voeren het actieplan uit het Afsprakenkader Emissieloze Kas uit. We kijken verder dan alleen de horizon van 2027. Parallel ontwikkelen we een perspectief vanaf 2028 waarin nul emissies de norm is. De ambitie is emissie en zeker geen afwenteling van kosten naar de maatschappij.

·We dringen bij de Rijksoverheid aan op een steviger bronbeleid, waaronder scherpere regels voor het toelaten van gewasbeschermingsmiddelen en andere stoffen die de waterkwaliteit bedreigen. We doen een beroep op de lokale overheden om alle mogelijke instrumenten in te zetten om verontreinigingen te voorkomen.

·We volgen de ontwikkelingen op het landbouwdossier nauwlettend en blijven inzetten op de samenwerking met de kringloopboeren in ons gebied, onder andere door subsidieverlening. We zijn extra alert bij uitschieters in onze meetresultaten en zetten in op actief toezicht.

·We intensiveren het onderzoek en de aanpak van verontreinigingen uit andere bronnen, zoals vervuiling vanaf wegen en riolering (met name hemelwaterafvoeren).

·We zetten de uitvoering van de strategie microverontreinigingen voort en dringen aan op een integrale rijksaanpak van Zeer Zorgwekkende Stoffen, zoals PFAS.

Versterking waternatuur

Belangrijk voor de ecologische waterkwaliteit in Delfland zijn: uitbreiding van oppervlakte waternatuur tot een robuust, samenhangend netwerk, de ontwikkeling en bescherming van de kwaliteit daarvan en het uitvoeren van ecologisch onderhoud.

Waterplantzones, natuurvriendelijke oevers (nvo) en vispaaiplaatsen maken samen een gezond en robuust ecologisch systeem. Het zijn communicerende vaten die niet los van elkaar te zien zijn. Daar waar veel waterplantzones voorkomen, hoeven minder nvo’s te worden aangelegd. Daar waar waterplantzones minder mogelijk zijn of onvoldoende tot ontwikkeling komen, kan een nvo de functie in het ecologisch systeem invullen. Hierbij gaat het niet alleen om vierkante meters, maar ook om de juiste locatie en voldoende kwaliteit van de waternatuur. Bovendien wordt het in het intensief gebruikte gebied van Delfland steeds moeilijker om ruimte te vinden en nemen de complexiteit en kosten toe.

Concreet ondernemen we de volgende activiteiten:

·We werken aan het uitbreiden en beschermen van waternatuur en het robuuster maken van het ecologisch netwerk. Hierbij zoeken we nadrukkelijk de koppeling met het groen-blauwe netwerk en biodiversiteit. Dit doen we in al ons water.

·Bij elk plan voor de aanleg van waternatuur maken wij de afweging of de kosten in verhouding staan tot het gewenste resultaat. Wij zoeken continu naar andere manieren om de inrichting te verbeteren.

·We brengen de mogelijkheden in beeld om onze eigen assets, zoals harde beschoeiingen en damwanden, te verzachten. Ook ontwikkelen we beleid om de aanleg van zachtere oevers te stimuleren. Dit doen we ook op gronden die in pacht zijn uitgegeven.

·We werken aan het binnen aanvaardbare grenzen houden van recreatievaart, onder andere door beschermende maatregelen en een verkenning naar de invoering van een vergunningensysteem voor vaarverkeer.

·We verwerken nieuwe kennis en inzichten om te kijken of we nog de juiste richting volgen of dat we moeten bijsturen op de te nemen maatregelen, zoals het aanscherpen van de Waterschapsverordening.

·We voeren het best mogelijke onderhoud uit aan onze waternatuur, zodat dit optimaal bijdraagt aan de ontwikkeling en instandhouding van de ecologie en we meer rendement halen uit het geïnvesteerde kapitaal.

·We voeren aangepast maaibeheer uit volgens de ecokleurenkoers en stimuleren onze gebiedspartners dat ook te doen.

·We brengen de mogelijkheden voor ecologisch baggeren in kaart en passen dit toe, zo veel mogelijk gekoppeld aan de huidige baggercyclus.

·We zetten de aanpak van rivierkreeften voort, in samenwerking met diverse partijen. We intensiveren het onderhoud, lokaal en knelpuntgericht. Ook bepalen we de beheers- en mitigerende maatregelen en dringen we met andere waterschappen aan op inzet vanuit het Rijk.

·We onderzoeken hoe we functiegericht kunnen sturen met water, zodat verspreiding van de verontreinigingen zo min mogelijk impact heeft.

·We maken een plan van aanpak voor de inzet van gebiedsmanagement. Wij maken bewoners lokaal en in het veld bewust van waterkwaliteit en hun handelingsperspectief daarbij.

·We ontwikkelen een subsidieregeling voor de aanleg van waternatuur door particulieren.

Versterking beïnvloeding omgeving

Delfland trekt samen met de omgeving op om schoon, gezond en levend water te realiseren. We kunnen het niet alleen en hebben niet overal rechtstreeks invloed op. Het halen van de KRW-doelen hangt sterk samen met het handelen van mede-overheden, de glastuinbouwsector en de agrarische sector. Samen kunnen we de enorme opgave aanpakken en daarmee toekomstige risico’s verkleinen. Wij sturen op impact naar onze stakeholders en spreken onze gebiedspartners aan op hun verantwoordelijkheden, zodat zij hun verantwoordelijkheid nemen en samen met ons alles op alles zetten om de waterkwaliteit in de eigen leefomgeving te verbeteren. We richten ons ook op belangengroepen.

Centraal in onze aanpak staat informatie met impact; de feiten moeten voor zich spreken. Daarmee informeren wij periodiek stakeholders in ons beheergebied op een aansprekende manier over de waterkwaliteit en waternatuur. Daarnaast onderzoeken we of er aanvullende reguleringsinstrumenten zijn, waarmee we de partners in de omgeving écht in beweging kunnen krijgen.

Concreet ondernemen we de volgende activiteiten:

·We maken een plan van aanpak voor beïnvloeding van de omgeving en geven hieraan uitvoering. Belangrijk onderdeel van de beïnvloedingsstrategie is de benutting van data ter onderbouwing van analyse en advies.

·We continueren en intensiveren de samenwerking met gemeenten en andere gebiedspartners. We blijven de urgentie van de opgave en de mogelijke risico’s van het niet halen van de KRW-doelen agenderen. We informeren elke gemeente over de ‘Staat van het Water’ binnen hun gemeentegrenzen, waarbij wij aansluiten bij hun behoeften. We zorgen voor lokale watersysteemanalyses.

·We houden ons eigen beleid en handelen tegen het licht om te bezien of daar activiteiten bij zitten die de waterkwaliteit negatief beïnvloeden. Daarna beraden we ons op een eventueel vervolg.

·We versterken de mogelijkheden om de instrumenten in wet- en regelgeving beter in te zetten voor de ontwikkeling en bescherming van de waterkwaliteit. Waar nodig ontwikkelen we aanvullend beleid, zoals een breder toetsingskader, emissiebeheer en inrichtingseisen.

·We versterken de communicatie over waterkwaliteit om het waterkwaliteits-bewustzijn van onze mede-overheden en inwoners te vergroten.

Niet-halen KRW-doelen

De waterkwaliteitsopgave is groot; alle partijen moeten alle redelijkerwijs mogelijke maatregelen nemen om aan de verplichtingen te voldoen. Mogelijk leidt de uit te voeren juridische toets van het KRW-programma van Delfland en de landelijke tussentijdse evaluatie nog tot aanvullende maatregelen. Wij anticiperen hierop en actualiseren in dat geval het KRW-programma.

Vooralsnog verwachten wij voor ecologie de gestelde doelen te halen. Voor chemie hebben wij vooral zorgen over verontreinigende stoffen afkomstig van de glastuinbouw en diffuse bronnen. Wij dreigen voor onder andere polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s) en zware metalen niet aan de normen van de KRW te gaan voldoen. Opgeven is echter geen optie en elke verbetering van de waterkwaliteit telt voor een gezonde en aantrekkelijke leefomgeving.